Spis treści:
WIBOR to skrót od angielskiego wyrażenia Warsaw Interbank Offered Rate. W praktyce oznacza on stopę procentową, po jakiej banki w Polsce pożyczają sobie nawzajem pieniądze. Brzmi skomplikowanie? Już wyjaśniamy.
Co to jest WIBOR?
WIBOR to referencyjna stopa procentowa, po jakiej banki w Polsce w Polsce pożyczają sobie nawzajem pieniądze na określony czas. W praktyce oznacza to, że jeśli jeden bank potrzebuje gotówki, może pożyczyć ją od innego banku, a WIBOR określa koszt tej operacji. Jest on ustalany w ramach procesy Fixingu, który odbywa się w każdy dzień roboczy o godz. 11:00. Nie jest to wskaźnik stały i niezmienny.
WIBOR nie jest ustalany przez jeden urząd czy instytucję. Codziennie kilka największych banków w Polsce podaje, po jakiej stawce udziela takiej pożyczki lub po jakiej stawce jej udziela. Na podstawie tych danych wylicza się średnią – i to jest aktualna wartość WIBORu.
Jak działa WIBOR i od czego zależy jego wysokość?
Wysokość stawki WIBOR ustalana jest każdego dnia roboczego o godzinie 11:00, podczas tzw. fixingu. W spotkaniu uczestniczą największe banki komercyjne w Polsce, tzw. dealerzy rynku pieniężnego. Każdy z nich przekazuje kwotowania – stawki, po jakich jest gotów udzielić pożyczki innym bankom.
Z zebranych danych obliczana jest średnia arytmetyczna, po odrzuceniu dwóch najwyższych i dwóch najniższych wartości. To właśnie ta średnia staje się obowiązującą stawką WIBOR. Gdy liczba banków jest mniejsza, sposób obliczania również się zmienia – aby zapewnić jak największą dokładność.
Na wysokość WIBOR wpływają przede wszystkim:
- Polityka monetarna NBP, w szczególności decyzje Rady Polityki Pieniężnej,
- stopy procentowe (referencyjna, lombardowa, depozytowa),
- poziom inflacji,
- zaufanie na rynku finansowym i globalne zawirowania gospodarcze (np. pandemia, wojna, kryzysy bankowe),
- podaż i popyt na pieniądz w sektorze bankowym.
WIBOR nie jest ustalany dowolnie – porusza się w granicach wyznaczonych przez stopy NBP. Dolnym ograniczeniem jest stopa depozytowa, górnym – lombardowa. Najczęściej jednak WIBOR zbliżony jest do stopy referencyjnej, która służy jako punkt odniesienia dla większości transakcji.
Rodzaje WIBOR-u
WIBOR występuje w kilku wariantach, zależnych od okresu, na jaki pożyczane są środki:
- WIBOR ON (overnight) – pożyczki jednodniowe
- WIBOR TN (tomorrow/next) – pożyczka od jutra na jeden dzień,
- WIBOR 1W – pożyczki na tydzień
- WIBOR 1M, 3M, 6M, 12M/1Y – pożyczki odpowiednio na 1, 3, 6 i 12 miesięcy
Tabela z porównaniem wszystkich wskaźników WIBOR
| Skrót | Pełna nazwa | Okres obowiązywania | Częstotliwość aktualizacji | Godzina fixingu | Zastosowanie |
|---|---|---|---|---|---|
| WIBOR ON | Overnight | 1 dzień (dzisiaj na dzisiaj) | Codziennie (dni robocze) | 17:00 | Transakcje jednodniowe między bankami |
| WIBOR TN | Tomorrow/Next | 1 dzień (jutro na pojutrze) | Codziennie (dni robocze) | 17:00 | Krótkoterminowe zabezpieczenie płynności |
| WIBOR 1W | 1 Week | 1 tydzień | Codziennie (dni robocze) | 11:00 | Rzadziej stosowany w bankowości detalicznej |
| WIBOR 1M | 1 Month | 1 miesiąc | Codziennie (dni robocze) | 11:00 | Kredyty gotówkowe i firmowe |
| WIBOR 3M | 3 Months | 3 miesiące | Codziennie (dni robocze) | 11:00 | Kredyty hipoteczne, leasing |
| WIBOR 6M | 6 Months | 6 miesięcy | Codziennie (dni robocze) | 11:00 | Kredyty długoterminowe |
| WIBOR 1Y/12M | 1 Year/12 Months | 12 miesięcy | Codziennie (dni robocze) | 11:00 | Rzadko stosowany |
Najczęściej spotykane w praktyce (np. w kredytach hipotecznych) są WIBOR 3M i WIBOR 6M stąd też kredyty zawsze reagują z opóźnieniem po zmianach stóp procentowych.
Dlaczego WIBOR jest ważny dla kredytobiorców?
Dla wielu osób WIBOR ma realne znaczenie, ponieważ jest podstawą do wyliczania oprocentowania kredytów – szczególnie hipotecznych. Banki zazwyczaj oferują kredyt oprocentowany według formuły:
Oprocentowanie = WIBOR + marża banku
Jeśli więc WIBOR rośnie, rata kredytu również idzie w górę. Spadek WIBOR-u z kolei oznacza niższe raty. Z tego względu osoby posiadające kredyty ze zmiennym oprocentowaniem powinny śledzić jego poziom.
Kredyty hipoteczne
Wysokie kwoty, długi okres spłaty i zmienne oprocentowanie sprawiają, że każda zmiana WIBOR może podnieść ratę nawet o kilkaset złotych miesięcznie. Warto znać ten mechanizm i mieć świadomość ryzyka.
Symulacja wpływu WIBOR 3M na raty kredytu
Dla kredytu na 300 000 zł spłacanego przez 20 lat z marżą 2,00%, rata może wyglądać tak:
- WIBOR 0,20% – rata: 1 546 zł,
- WIBOR 2,96% – rata: 1 973 zł,
- WIBOR 4,50% – rata: 2 237 zł.
Wzrost WIBOR o kilka punktów procentowych może znacząco obciążyć domowy budżet.
Kredyty gotówkowe
W przypadku dużych kwot i dłuższego okresu spłaty banki również mogą stosować zmienną stopę opartą o WIBOR – choć częściej spotykane są kredyty ze stałym oprocentowaniem.
WIBOR, a inflacja i polityka monetarna
WIBOR jest silnie powiązany z decyzjami Rady Polityki Pieniężnej (RPP), która ustala stopy procentowe w Polsce. Gdy RPP podnosi stopy procentowe, rośnie także WIBOR. Dzieje się tak, ponieważ banki pożyczają sobie pieniądze po wyższych kosztach, co wpływa na cały system finansowy.
Czym WIBOR różni się od stopy referencyjnej NBP?
| Cecha | WIBOR | Stopa referencyjna NBP |
|---|---|---|
| Charakter | Rynkowa | Ustalana przez NBP |
| Cel | Cena pieniądza między bankami | Regulacja gospodarki i inflacji |
| Ustalany przez | Banki komercyjne | Radę Polityki Pieniężnej |
| Częstotliwość aktualizacji | Codziennie (dni robocze) | Zwykle raz w miesiącu |
| Wpływ | Bezpośrednio na kredyty i lokaty | Pośrednio – przez WIBOR i rynki |
WIBOR a inwestorzy oraz oszczędzanie?
Chociaż WIBOR najczęściej kojarzymy z kredytami, ma on też znaczenie dla osób oszczędzających i inwestujących:
- Lokaty i konta oszczędnościowe – nieliczne produkty mają oprocentowanie powiązane bezpośrednio z WIBOR, ale częściej banki ustalają je w oparciu o stopy NBP. Rynkowo jednak WIBOR wpływa na oczekiwania klientów i ofertę banków.
- Obligacje i instrumenty pochodne – wiele obligacji korporacyjnych oraz kontraktów (np. SWAP, FRA) opiera swoje oprocentowanie na WIBOR.
- Fundusze inwestycyjne – fundusze obligacyjne i pieniężne analizują WIBOR jako punkt odniesienia dla rentowności.
Wzrost WIBOR może zwiększyć rentowność lokat i obligacji zmiennokuponowych, ale obniżyć ceny stałokuponowych papierów wartościowych. Inwestorzy mogą zmieniać swoje strategie, np. ograniczając ekspozycję na akcje, gdy stopy rosną.
Co go może zastąpić? Nowy wskaźnik zastąpi WIBOR
W ostatnich latach pojawiły się zarzuty, że WIBOR nie zawsze odzwierciedla realne warunki rynkowe, ponieważ opiera się na deklaracjach, a nie faktycznych transakcjach pomiędzy bankami. W związku z tym trwają prace nad zastąpieniem WIBOR-u wskaźnikiem WIRON (Warsaw Interest Rate Overnight), który opiera się na rzeczywistych danych z rynku.
Zgodnie z harmonogramem reformy wskaźników referencyjnych w Polsce, WIBOR ma zostać całkowicie wycofany z użycia do końca 2027 roku, a jego miejsce zajmie właśnie WIRON.
Podsumowanie
WIBOR to fundament polskiego rynku finansowego – wpływa na oprocentowanie kredytów, lokat i innych produktów bankowych. Zrozumienie, czym jest i jak działa, pomaga lepiej zarządzać domowym budżetem i przewidywać, jak zmiany na rynku mogą wpłynąć na nasze finanse. W najbliższych latach możemy spodziewać się dużych zmian w tym zakresie, dlatego warto być na bieżąco i śledzić, jak przebiega proces przejścia na nowy wskaźnik WIRON.
